Қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шаралар жоспары

Қоршаған ортаны қорғау саласында қойылған мақсаттарға қол жеткізу үшін КПО жыл сайын Қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шаралар жоспарын (бұдан әрі – ҚОҚШЖ) әзірлейді. Жоспарда айқындалған шаралар экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге, ҚОҚ саласындағы әдістер мен технологияларды жетілдіруге, табиғат қорларын тиімді пайдалануға және ISO 14001 мен ISO 50001 халықаралық стандарттарына сәйкестік деңгейін сақтап тұруға бағытталған.

2021 жылы КПО өндірістік қызметін қоршаған ортаға эмиссияға берілген рұқсаттар және келісілген ҚОҚШЖ негізінде жүргізген болатын. 2021 жылы ҚМГКК және ҚӨК-Үлкен Шаған-Атырау экспорттық конденсат құбыры нысандарына эмиссиялардың әр түрі бойынша тоғыз рұқсат алынды. Алынған рұқсаттардың әрқайсысы бойынша ҚОҚШЖ әзірленіп, келісілді.

2021 жылғы ҚМГКК-да КПО-ның ҚОҚ шараларын жүзеге асыруға арналған жалпы нақты шығыны 5,97 млрд теңгені құрады, яғни игерілген қаржының 88 %-ы және жоспарланған жұмыс көлемінің 96 %-ын құрайды. 2021 жылғы ҚМГКК бойынша жоспарланған шығын көлемі – 6,8 млрд теңгені құрады. 2021 жылғы жоспарланған және нақты шығындар арасындағы шамалы айырмашылық қаражатты неғұрлым ұтымды пайдаланумен, сондай-ақ жекелеген іс-шаралар бойынша жоспарланған жұмыс көлемінің толық орындалмауымен түсіндіріледі. Мысалы, экологиялық мониторингтің екі станциясының орын ауыстыруына жоспарланғаннан 47 %-ға аз көлемде қаражат жұмсалды; бұл ретте жұмыстар 100%-ға орындалды.

26-кесте. КПО-ның қоршаған ортаны қорғау бойынша 2021 жылға арналған іс-шаралар жоспары және эмиссияға берілген рұқсаттар

№	2021 жылға арналған ҚОҚ бойынша келісілген іс-шаралар жоспары	2021 жылға арналған қолданыстағы рұқсаттар	Рұқсат беретін орган
1	ҚМГКК–де КПО-ның ҚОҚ бойынша 2021 жылғы іс-шаралар жоспары	ҚО-ға эмиссияға рұқсаттар (қолданылу мерзімі 2021 жылдың 1 қаңтарынан 31 желтоқсанына дейін): Атмосфераға ластаушы заттардың шығарындыларына; 01.01-12.05.21 аралығында жарамды № 1, № 2 полигондарда ҚМГКК жерасты қабаттарына сарқынды суларды айдау кезінде ластаушы заттардың төгінділеріне; 13.05-31.12.2021 аралығында жарамды № 1, № 2 полигондарда ҚМГКК жерасты қабаттарына сарқынды суларды айдау кезінде ластаушы заттардың төгінділеріне.); ҚМГКК № 1 және 2 ӘҚК жинақтаушы тоғандарына сарқынды суларды ағызуға; Өндіріс және тұтыну қалдықтарын орналастыруға.	Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің Экологиялық реттеу және бақылау комитеті
2	ҚӨК – Үлкен Шаған – Атырау экспорттық конденсат құбырының 2021–2030 жылдарға арналған ҚОҚШЖ (БҚО)	2020 жылы ҚО-ға эмиссияларға рұқсат (қолдану мерзімі: 2021 жылғы 1 қаңтар мен 2030 жылғы 31 желтоқсан аралығы): Атмосфераға ластаушы заттардың шығарындыларына; Ағынды сулармен шығарылатын ластаушы заттардың төгінділеріне.	БҚО әкімдігі, Батыс Қазақстан облысының Табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы
3	2021–2030 жылдарға арналған КПО ҚОҚШЖ (Атырау облысы)	ҚО-ға эмиссияға рұқсат: Атмосфераға ластаушы заттардың шығарындыларына; Ағынды сулармен шығарылатын ластаушы заттардың төгінділеріне.	Атырау облысының әкімдігі, Атырау облысының Табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы

27-кестеде КПО-ның ҚОҚ бойынша 2021 жылғы іс-шаралар жоспарын жүзеге асыру бөлімшелер бойынша берілген.

27-кесте. 2021 ж. ҚОҚ іс-шаралар жоспарын орындау, %

№	ҚОҚ іс-шаралар жоспарының бөлімшелері	КПО іс-шараларын орындау проценті:
№	ҚОҚ іс-шаралар жоспарының бөлімшелері	- Қарашығанақ кен орнында	- ҚӨК-Үлкен Шаған-Атырау экспорттық конденсат құбыр желісінде (БҚО)	- ҚӨК-Үлкен Шаған-Атырау экспорттық конденсат құбыр желісінде (АО)
1	Әуе бассейнін қорғау	97 %	100 %	100 %
2	Су ресурстарын қорғау және тиімді пайдалану	83 %	ШҚ*	ШҚ*
3	Жер ресурстарын қорғау	0 %**	ШҚ*	ШҚ*
4	Жер қойнауын қорғау және тиімді пайдалану	93 %	ШҚ*	ШҚ*
5	Флора мен фаунаны қорғау	100 %	ШҚ*	100 %
6	Өндіріс және тұтыну қалдықтарын өңдеу	141 %	ШҚ*	ШҚ*
7	Радиациялық, биологиялық және химиялық қауіпсіздік	20 %***	ШҚ*	ШҚ*
8	Басқару жүйелерін және үздік қауіпсіз технологияларды енгізу	100 %	ШҚ*	ШҚ*
9	ҚОҚ саласындағы ғылыми-зерттеу және жобалау-іздестіру жұмыстары	100 %	100 %	100 %
10	Экологиялық ағарту жұмыстары және насихаттау	98 %	100 %	100 %
	БАРЛЫҒЫ:	96 % (5,97 млрд теңге)	100 % (10,343 млн теңге)	100 % (10,984 млн теңге)

* ШҚ – шаралар қарастырылмаған.

** ҚМГКК ҚОҚ бойынша 2021 жылға арналған іс-шаралар жоспарына ҚГӨША уақытша қалашығының учаскесін қалпына келтіру бойынша іс-шара енгізілді. Алайда, компания басшылығы осы учаскені ҚӨК қажеттіліктеріне одан әрі пайдалану туралы шешім қабылдады. Осыған байланысты, 2021 жылы бұл учаскені қалпына келтіру қажеттілігі болған жоқ

*** ҚМГКК ҚОҚ бойынша 2021 жылға арналған іс-шаралар жоспарында 5 ұңғымада күрделі жөндеу жүргізілгеннен кейін сорғы-компрессорлық құбырларға радиологиялық зерттеу жүргізу жоспарланған болатын. 2021 жылға арналған Ұңғымаларды күрделі жөндеу бағдарламасының қысқартылуына байланысты жыл бойы сорғы-компрессорлық құбырлардың бір ғана тобына ғана радиациялық бақылау өткізілді.

ҚОҚШЖ іс-шараларын жүзеге асырудың экологиялық әсері 28-кестеде көрсетілген.

28-кесте. 2021 ж. КПО компаниясының ҚОҚ іс-шараларын жүзеге асыру бойынша экологиялық әсері

Атмосфераға тасталатын шығарындылар	Төрт ұңғыманы игеру барысында газдың жоғары көлемдік үлесі бар өнімдерді айдау үшін жер үсті сорғысын пайдалану шығарындыларды жоспарланған 194 тоннадан 2 571 тоннаға азаюына әкелді; Бір ұңғыманы игеру кезінде жоғары қысымды сепараторларды пайдалану атмосфераға тасталатын ЛЗ көлемін жоспарланған 4 559 т-дан 223 т-ға азайтуға мүмкіндік берді, бұл пандемия салдарынан бұрғылау бағдарламасының қысқартылуымен байланысты; Қабатқа әсер ету үшін көмірсутек негізіндегі сұйықтықтарды (Lamix немесе Deisel) пайдалану атмосфераға тасталатын ЛЗ көлемін күтілген 259 тоннадан 16 тоннаға азайтуға мүмкіндік берді, бұл да пандемия салдарынан бұрғылау бағдарламасының қысқартылуымен байланысты.
Қалдықтарды және ағынды суларды басқару	2021 жылы қайта пайдалануға жарамсыз 793 тонна өндірістік және тұтыну қалдықтары жоғары температурада жағу жолымен жойылды, оның ішінде ҚТҚ сұрыптаудан кейін алынған қалдықтар, азық-түлік қалдықтары және эпидемиологиялық қауіпті қалдықтар (медициналық қалдықтар, тұнба орындарындағы сусыздандырылған тұнбалар); Қайта өңдеуге және (немесе) қайта пайдалануға мамандандырылған кәсіпорындарға беру үшін сұрыптауға келіп түскен коммуналдық қалдықтардың жалпы массасынан алынған пайдалы компоненттер: макулатура – 103 тонна, пластик – 221 тонна, метал сынықтары – 8 тонна, әйнек қалдықтары (әйнек сынықтары) – 6 тонна. Сұйық қалдықтарды өңдеу көлемі 6 110 мың тоннаны құрады; ҚМГКК техникалық және өндірістік қажеттіліктері үшін қайталама пайдаланылған тазартылған сарқынды сулардың көлемі 31 699 м³ құрады. Қоншыбай жырасынан техникалық суды тұтыну көлемі 313 714 м³ құрады. Тиісінше, Қоншыбай жырасынан тұтынылған техникалық су көлемінен қайта пайдаланылатын тазартылған су көлемі жоспарланған 10 % көлемнің 10,1 %-ын құрады. Бұрғылау бағдарламасы бойынша жұмыстарды қысқарту себебінен бұрғылауға қажетті тазартылған сарқынды сулар аз көлемде пайдаланылды. Тазартылған ағынды сулардың негізгі көлемі жылы мезгілде құрылыс алаңдарындағы шаңды басу үшін, сондай-ақ ҚӨК-нтің техникалық қажеттіліктері үшін пайдаланылды.
Топырақты қалпына келтіру	2021 жылы Өндірістік шектеулерді алып тастау жобасы аясында қалпына келтіруге жоспарланған 7,4 га аумақты ЖЖЖ кезінде ҚӨК өндірісінің қажеттіліктері үшін пайдалану туралы шешім қабылданды.

Экологиялық аспектілерді басқарудың электрондық жүйесі

2020 жылы цифрландыру жөніндегі жол картасы шеңберінде қағазды көп жұмсалатын процестерді барынша қысқарту және оңтайландыру мақсатында КПО EnvAR атты экологиялық аспектілер тізілімдерін басқарудың электрондық жүйесін жасады. Жасалған жүйе экологиялық аспектілерді басқаруда ыңғайлы құрал болып табылады және оларды анықтау процесін барынша жеңілдетті. Аспектілердің тізімі жоғарыда тараудың басында келтірілген.

2020 жылдың IV тоқсанынан бастап КПО 24 бөлімшесі электронды жүйеде экологиялық аспектілермен жұмыс істеуге толығымен көшті. Әрбір экологиялық аспект бойынша бақылау шаралары таңдап алынды, қауіп-қатерлер деңгейіне бағалау жүргізілді және неғұрлым маңызды экологиялық аспектілердің жиынтық тізілімі жасалды. Әрбір экологиялық аспект тізілім иесімен келісуден өтеді. Экологиялық аспектілердің тізілімдері жыл сайын қайта қаралады.

2021 жылдың соңында барлық бөлімшелер экологиялық аспектілердің тізілімін қайта қарап шығып жаңартты. Барлық маңызды экологиялық аспектілер бойынша қосымша іс-шаралар ұсынылды, оларды орындау қауіп-қатерлер деңгейінің төмендеуіне әкеледі деп күтіледі.

Компанияның кез-келген қызметкері EnvAr электрондық жүйесімен оқып таныса алады. КПО қызметкерлері бөлімшелердің барлық экологиялық аспектілері туралы, сондай-ақ компанияда енгізілген экологиялық аспектілерді бақылау шаралары туралы ақпарат ала алады.